Uit: Daily Minutes, 2 januari 2019

Overal zie je dat er bericht wordt over de wijzigingen van de Belgische vergunningen, en dan gaat het over CEPT en over de novice-vergunningen. Wat echter onderbelicht blijft, of meestal zelfs onbelicht bij vrijwel al die berichtgeving is dat het maximale zendvermogen op 23 cm in België in de nieuwe voorstellen gaat van maximaal naar slechts 20 watt.

De maatregel is ingegeven door vrees dat het Europese navigatiesysteem Galileo kan worden gestoord door zendamateurs. Toen in eerste instantie werd aangegeven dat Galileo een groot deel van de amateurband zou bezetten, toen werd alom gewezen op het feit dat Galileo met spread spectrum werkt, en dat in elk geval de smalbandmode’s op 23 cm daar geen storing zouden kunnen veroorzaken, mogelijk lag dat voor ATV anders, zo werd gezegd. Dat was ook in amateurkring de aanname. Ik schreef in die tijd veel over ESA, de Europese Ruimtevaartorganisatie, maar bijvoorbeeld de mensen die ik er in het VERON-HB destijds over benaderde die zeiden dat het zo’n vaart niet zou lopen, en dat er op dat moment aan gewerkt werd.

Constellatie van Galileo-satellieten
(Lukas Rohr, This file is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.)

De huidige 23 cm-amateurband is overigens ook nu al secundair en loopt van 1240 tot 1300 MHz. Een jaar of acht geleden veranderde hoe door amateurorganisatie IARU naar de allocatie van Galileo werd gekeken. Men besloot daar om een alternatief plan te bedenken, door in te zetten op een stuk van 1300 tot 1310 MHz, dus net boven de huidige allocatie, voor het geval de hele huidige 23 cm-band voor amateurverkeer verloren zou gaan. Dat zou echter nogal een teruggang betekenen. Zeker met in het achterhoofd dat in een aantal landen 13 cm ook al niet meer voor amateurs toegankelijk is. Bijvoorbeeld zou er in die 10 MHz zo goed als geen ruimte meer in de band zijn voor ATV, en in mindere mate ook niet voor Hamnet. En de huidige FM-repeaters met een comfortabele repeatershift, en daardoor goedkope en makkelijk te maken repeaterfilters behoren dan ook tot het verleden.

Militair-politieke reden

De toewijzing van 23 cm voor Galileo heeft een militair-politieke reden. De komst van Galileo kent een bestaan met hoge pieken en diepe dalen, met name door de opstelling van Frankrijk. Het hele systeem kost enkele miljarden, dus dan ben je ook wel voorzichtig. De eerste plannen dateren van voor de Irakoorlog van 2003, die ook wel de tweede Golfoorlog wordt genoemd. Waarschijnlijk door de hoge kosten begon Frankrijk de motivatie wat te verliezen, en de rest van de landen in Europa liepen toch al niet al te warm voor het initiatief. Er was toch immers al een GPS-systeem dat uitermate goed voldeed?

Die houding veranderde vervolgens drastisch door enkele gebeurtenissen, waarvan er eentje de inval in Irak was, waarbij uiteindelijk Saddam Hoessein werd afgezet. Rondom die inval werd het gebruik van GPS voor burgertoepassing in het hele gebied onmogelijk gemaakt. Het militaire deel dat alleen de VS en enkele bondgenoten in het gebied konden gebruiken bleef wel werken. De uitschakeling gold geheel Irak, maar ook een flink stuk van het omliggende gebied, waaronder een stuk van Syrië, uiteraard Koeweit, een flink stuk over de grens in Iran en het oosten van Turkije.

Met name Frankrijk was hierdoor onaangenaam getroffen en schrok wakker. Zij hadden ineens de volle aandacht voor het project terug en ook de andere Europese landen begonnen hun belangstelling in het project hierdoor terug te krijgen.

Niet te jammen…

Bij de oorspronkelijke plannen voor Galileo was geen sprake van gebruik van de amateurband op 23 cm. Men gebruikte exact dezelfde band als het Amerikaanse GPS-systeem. Dat was ook een belangrijk argument voor het project. Op die manier zouden de Amerikanen namelijk niet het Europese navigatiesysteem kunnen jammen, zonder dat ze hun eigen GPS voor burger en militair gebruik onbruikbaar zouden maken in het gebied.

Dit schoot vervolgens de Amerikanen falikant in het verkeerde keel gat. Het was ruim voordat WikiLeaks en Edward Snowdon faam maakten, en toch heb ik uit die periode documenten gezien, bijvoorbeeld afkomstig van Amerikaanse ambassades in Europa, waarbij de Europese regeringen de wacht werd aangezegd, en werd gedreigd: als dit plan zou doorgaan zou dat zeker zware gevolgen hebben.

En onder die druk bezweken vervolgens Frankrijk en de andere Europese landen.

Echter: ze konden zich met alle grootspraak op dat moment, terwijl het belangrijkste argument voor uitvoering ervan verdampte, al niet meer terugtrekken uit het miljarden verslindende prestigeproject, waarvan er naast de Amerikaanse dus al een Russische en een Chinese variant zijn op het moment dat Galileo voor algemeen gebruik kan worden ingezet.

En dus werd de frequentiekaart van Galileo aangepast. Het systeem werkt nu op andere frequenties dan het Amerikaanse, waardoor die, als het ze belieft het systeem onderuit kunnen halen zonder hun eigen navigatie onmogelijk te maken.

In eerste instantie was er sprake van dat op 23 cm een gedeelte onderaan gereserveerd wordt voor gebruik door betaalde gebruikers, en het stuk daarboven tot 1300 MHz voor gebruik door de Europese inlichtingendiensten van het navigatiesysteem. Ik weet niet zeker of dat nog zo is.

Het Chinese wereldwijde Beidou-navigatiesysteem, ook bekend als COMPASS werkt overigens ook in de 23 cm-band. Het bezet daar echter een veel minder groot stuk van de band, en het systeem wordt buiten China daarnaast ook nauwelijks gebruikt.

Je kunt trouwens over Galileo ook positieve zaken vertellen, hoewel misschien niet als zendamateur. Galileo is het enige van de vier soortgelijke navigatiesystemen dat niet primair vanuit een militaire gedachte is opgezet en dat ook niet door een militaire organisatie wordt beheerd. Het is daardoor een veel meer open systeem dan de andere drie. Daarnaast is er bij met name GPS het effect dat het systeem enigszins last heeft van de zogenaamde wet op de remmende voorsprong. De mensen bij Galileo hebben geleerd van de dingen die bij de andere navigatiesystemen niet helemaal ideaal zijn.

Samsung telefoons geschikt voor meerdere navigatiesystemen, waaronder Galileo. (Foto: ESA–G. Porter – This file is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 IGO license.)