Het voortbestaan van XS4ALL

(Uit de Daily Minutes-uitzending van 11 januari)

Er springt vandaag maar één nieuwsitem echt in het oog. Dat is de aankondiging van KPN dat meerdere internetbedrijven die nu zelfstandig onder de paraplu van KPN opereren, ophouden te bestaan, en ingelijfd zullen worden bij KPN.

Ik begin dit item met meerdere nieuwsfeiten, het betreft echter voor een deel een opiniestuk, en zoals gebruikelijk mag je bij een opiniestuk als journalist je mening geven. Dat is zelfs de bedoeling van een opiniërend persverhaal.

De aankondiging door KPN dat er bij de verandering niets verandert stelt niet bepaald gerust. In het verleden is KPN dit soort toezeggingen regelmatig niet nagekomen.

Het is in elk geval fijn dat er zo ongelooflijk goed gereageerd wordt op de petitie die er als protest tegen het verdwijnen van de naam opgezet is. Verder is er op de site van XS4ALL een weblog, en vrij letterlijk iedereen van de vele reageerders daar is boos over het besluit. Verder geeft ook vrijwel iedereen aan om te vertrekken zodra de eerste correspondentie met de naam KPN erop verschijnt. Ik ben dat zelf heel zeker ook van plan.

Er dreigt dus een einde te komen aan een van de meest bijzondere internetproviders. XS4ALL was de derde provider van Nederland, maar ze waren tegelijk de eersten die internetaccounts aan particulieren leverden die dat wilden. De twee ISP’s die nog vroeger waren, waren NLnet en SURFnet.

XS4ALL werd in 1993 opgericht door Felipe Rodriqez, Rop Gonggrijp, Paul Jongsma en Cor Bosman. Het viermangschap was in zijn geheel afkomstig van de stichting Hacktic.

Ikzelf zag de introductie van de internetprovider die in eerste instantie onder de naam Hacktic operereerd op de HCC-dagen in Utrecht. Ik weet het niet meer zeker, maar ik denk dat ik direct daar op die plek een account genomen heb. Volgens XS4ALL zelf behoor ik tot de eerste 300 mensen die een account bij ze nam. Het was slechts een paar maanden nadat ik zelfstandig ondernemer geworden ben. In eerste instantie zag ik het echter hoofdzakelijk als hobby-acitiviteit, ik heb het hebben van een mailadres ook niet op mijn correspondentie vermeld, en heb de kosten voor het internetaccount de eerste jaren ook niet als aftrekpost voor mijn bedrijf opgevoerd.

XS4ALL is altijd haar activistische koers blijven volgen, ook nadat het in december 1998 door aartsvijand KPN werd overgenomen. Het bedrijf heeft een rol gespeeld bij het station B92 tijdens de Joegoslavië-oorlog. Bij het verspreiden van het Duitse magazin Radikal dat in Duitsland verboden was, bij meerdere processen tegen Scientology en bij de Arabische lente in Egypte en Libië.

XS4ALL draagt daarnaast op grote schaal bij aan gratis open source initiatieven, zoals de programmeertaal Python, veelgebruikt op de Raspberry Pi, het programma SquirrelMail en internetdistro Debian, en het sponsort verschillende organisaties voor vrij internetverkeer. Ook de infrastructuur voor D-STAR in Nederland draait in zijn geheel op de servers van XS4ALL. Net als bijvoorbeeld een deel van hamnet.

Het is onduidelijk wat er onder de naam KPN daar nog van zal overblijven. Het ziet er in elk geval niet goed uit. Ook als je naar gevallen uit het verleden kijkt.

Van mij is bekend dat ik vrij fel gekant ben tegen de commerciële sociale media. Zo ben ik ook tegen heel grote bedrijven die een hoop andere bedrijven opslokken, en de klanten cq. abonnees proberen eenheidsworst te verkopen, door de klanten in hun keuzevrijheid te beperken. Dit is wat KPN onder andere met bedrijven die het aankoopt doet.

Een voorbeeld uit mijn eigen praktijk. Jarenlang had ik een tweede vaste internetaansluiting als reserve. Het is wel eens voorgekomen dat ik een heel goed artikel had gemaakt, vervolgens viel op een strategisch moment mijn internetverbinding weg, ik kon tekst en foto’s daardoor niet meer op tijd versturen, en het artikel was niet houdbaar. Schade 700 euro. Daarna heb ik besloten om een reserve hiervoor te nemen. Internet valt nooit uit, maar als het gebeurt is het doorgaans op een moment dat de schade zo groot mogelijk is, wet van Murphy.

Afijn, mijn tweede aansluiting was te duur geworden, vond ik, maar er waren goedkopere alternatieven. Voordat ik overschakelde wilde ik echter weten of ik wel toegang had tot alle poorten van de internetaansluiting die ik wilde. Vervolgens bleken zowat alle kleinere bedrijven die nog onder eigen naam internet aanboden inmiddels door KPN te zijn overgenomen. KPN zette die bedrijven onder druk om zoveel mogelijk alle poorten dicht te zetten, en niet meer voor klanten beschikbaar te maken. De consequenties zijn voor mij vrij groot. Mijn weathercam die ik hier op een kruispunt heb staan kan ik dan niet meer via internet doorgeven, de stream van DMR.LI niet en ook mijn analoge repeater en die voor D-STAR kunnen zonder bepaalde poorten die dan dicht staan niet meer functioneren.

Grote bedrijven vinden die kleinere groep klanten met hun aparte wensen maar lastpakken. Bijvoorbeeld is het lastiger om gegevens over je klanten te verzamelen als ze allemaal op verschillende platforms zitten. Nog afgezien van het feit dat het nou juist ook die lastige XS4ALL is die de privacy zo hoog in het vaandel heeft. Het zal wel niet de hoofdreden zijn dat dit nu gebeurt, maar het zal zeker meespelen. Het denken bij dit soort grote bedrijven over klanten is wel vaak dat men de klanten soms als hun eigendom ziet. Men spreekt in dat opzicht op directieniveau vaak in militaire termen en soms wordt er ook gesproken over stelen, als een concurrent, bijvoorbeeld door een betere service klanten van een bedrijf weet los te maken. Het lijkt er een beetje op dat we van de grote bedrijven geen individuen mogen zijn.

XS4ALL doet het commercieel doorgaans beter dan KPN. Dat kan dus ook geen reden zijn om met het bedrijf als aparte identiteit te stoppen. Dat maakt de kosten van het hebben van een eigen, betere helpdesk (die met de naamswijziging als eerste ontmanteld zou worden) zeker goed. KPN zou in dat opzicht waarschijnlijk beter onderdeel van XS4ALL kunnen worden, in plaats van andersom, hoewel ik ook dat een onaangename gedachte vind.

Ik heb zelf, eigenlijk vanaf het begin, een zwak gehad voor het bedrijf. Hoewel ik nooit een hacker ben geweest, was ik al meerdere jaren abonnee op het blad Hacktic, toen de internetprovider begon. Ik mailde in die tijd nog via FIDO-net, waarbij de data ’s nachts van de ene node naar de andere werd doorgestuurd met een telefoonmodem, en berichten van buiten je eigen regio er meestal zeker 24 uur over deden om hun bestemming te bereiken.

Ik heb als journalist zeker zeven grote artikelen over de provider geschreven, en ik ben meerdere keren in hun vroegere bedrijfspanden geweest. Ik heb het bedrijf steeds gevolgd bij wat ze deden. Ik deed dat overigens bij meer internetbedrijven uit dat allereerste begin, alleen verdwenen er daar steeds meer van totdat alleen XS4ALL nog over was. Ik zie dat overigens niet als argument om ze voort te laten bestaan, het geeft slechts mijn betrokkenheid aan.

Ik ben best aangeslagen, boos eigenlijk ook door dit alles. Hebben dat soort lui nou nergens nog respect voor, zo zoemt het in mijn hoofd. Onwillekeurig doemt het beeld bij mij op van de Taliban, die in Afghanistan eeuwenoud cultuurgoed liep op te blazen. Van een heel andere orde dan dit natuurlijk. En toch ook weer niet. Er wordt moedwillig iets kapot gemaakt dat voor redelijk wat mensen grote waarde heeft. Het voelt voor mij uiteindelijk toch hetzelfde.

Laten we hopen dat dit tij voor de naam en de service van XS4ALL nog te keren is. In elk geval gaat dit niet in stilte voorbij. Ik heb daarnet nog even gekeken, de petitie XS4ALL moet blijven is inmiddels nu op vrijdagmiddag laat door ruim 15.500 mensen ondertekend (op zaterdagochtend 8 uur is dat 19.561), terwijl de initiatiefnemers bij het opzetten ervan uitgingen van enkele honderden belangstellenden. XS4ALL kan hier laten zien of ze oog hebben voor wat hun klanten willen, en bereid zijn hun beleid daarop aan te passen, of dat ze er zoals veel mensen inmiddels denken, compleet lak aan hebben…