De historie van het zendamateurisme, deel 3

(zoals de afgelopen weken uitgezonden)

Hele serie lezen: klik hier.

We waren gebleven bij de International Convention for the Safety of Life at Sea in 1913, die naar aanleiding van de ramp met de Titanic werd gehouden, en het Amerikaanse besluit uit 1912, later door veel andere landen gevolgd, dat de amateurs alle golflengtes korter dan 200 meter mochten gebruiken omdat die toch onbruikbaar werden geacht.

In 1914 brak de eerste wereldoorlog uit, en gaandeweg kwam in de hele wereld de zendhobby tot stilstand. In de VS werd rond 1917 door het Amerikaanse congres bevolen dat alle zendamateurs (die daar dus nog steeds mochten zenden zonder vergunning) hun activiteiten moesten stoppen, en hun zendinstallaties moesten ontmantelen.

Het duurde na het einde van de eerste wereldoorlog in 1918, in sommige landen the great war genoemd, nog lange tijd voordat de amateurs weer mochten beginnen. In de VS was het op 1 oktober 1919 zover.

De periode daarna maakte de zendamateurhobby een grote bloei door. In Nederland waren er in de periode tussen de beide oorlogen zelfs radioamateurs die mobiel waren met amateurtelevisie. Dat gebeurde overigens op bijzonder lage frequenties met een mechanisch systeem en een zogenaamde nipkow-schijf. De BBC zond in die jaren met hetzelfde systeem televisie uit in de middengolf, met op de ene AM-zender het beeld dat van een nogal lage resolutie was, en op de andere AM-zender het geluid.

Niet alleen de amateurs sloegen aan het zelfbouwen, maar de gewone man die geen kant en klare radio’s kon betalen, maakte zijn radio vaak zelf. In Nederland stamt de naam van de VARA uit die periode, de Vereniging van Arbeiders Radio Amateurs. Vara-leden konden vanaf de jaren 20 gratis of tegen gereduceerde prijs bouwpakketten voor radio’s kopen die de leden zelf met de soldeerbout in elkaar moesten zetten. Een van die toestellen had de naam de Varadyne, naar het woord heterodyne.

Het begin van de jaren 20 stond enerzijds in het teken van de uitvinding van het omroepstation, waarbij zowat ieder westers land in de veronderstelling is dat één van haar bekend geworden inwoners de omroep zou hebben uitgevonden. Anderzijds waren er de pogingen van zowel Amerikaanse als Engelse amateurs om met een amateurzender de grote oceaan te kunnen overbruggen. Het lukte Amerikaanse amateurs het eerst om in Engeland gehoord te worden. In december 1923 werden de eerste Engelse amateurs ook in de VS waargenomen. Het eerste trans-Atlantische tweeweg-gesprek tussen twee zendamateurs vond plaats op 27 november 1923 tussen de Amerikaanse amateur Fred Schell, en de Franse amateur Leon Deloy. Een maand later vond het eerste contact tussen Engeland en de VS plaats.

In de maanden daarop lukte het 17 Amerikanen, en 13 Europeanen om soortgelijke amateurverbindingen te maken. Het jaar erop werd gemarkeerd door de eerste verbinding tussen Noord- en Zuid-Amerika, tussen Zuid-Amerika en Nieuw-Zeeland, en Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland, en vervolgens ook tussen Londen en Nieuw-Zeeland. Dat alles rond ongeveer 1925.