RNW’s Onderweg in Europa
De kracht en pracht van radiomaken op AM

Door Bob van Beeten

Wereldomroeppresentator Bob van Beeten over zijn programma Onderweg in Europa. Het programma is erg populair bij de doelgroep: de mannen (en vrouwen) die dagelijks de mouwen moeten opstropen voor onze transportsector. Des te meer is het vervelend dat ook dit programma ten prooi zal vallen aan bezuinigingen. Bob zal ook nadat de uitzendingen bij RNW stoppen blijven doorgaan en roept daartoe de luisteraars op. Het persoonlijke verhaal van radiopersonality Bob van Beeten die bij veel van onze lezers in de truckerswereld een bekende naam zal zijn. AM is springlevend!

Rubriek: De kortegolf

In 1990 kwam ik bij Radio Nederland Wereldomroep, kortweg de Wereldomroep werken. Aanvankelijk als programmatechnicus, tegenwoordig als presentator, stationsstem en ook verantwoordelijk voor de audiovormgeving, van de Nederlandse uitzendingen. De Wereldomroep maakt al van oudsher gebruik van AM technieken die het mogelijk maken om op vrijwel alle denkbare en ondenkbare plek in de wereld mensen te bereiken via de radio. In de zomer van 2005 ontstond het idee om voor vrachtwagenchauffeurs in Europa een eigen radioprogramma te maken. Ik heb dat plan uitgewerkt tot het programma Onderweg. Het wordt van maandag t/m vrijdag tussen 10 en 12 uur uitgezonden via een middengolfzender en drie kortegolfzenders en is daardoor vrijwel overal in Europa op de autoradio te ontvangen.

Onderweg is sinds de start al een succes qua stijl en formule: nieuws, informatie voor de transportsector, verkeersinformatie zoals files en stremmingen van wegen, het weerbericht voor Europa, muziek en entertainment. Per dag komen er zo’n 250 reacties binnen, de meesten via SMS, maar ook e-mails. Het zorgt voor een heerlijk gevoel dat je berichten krijgt uit bijvoorbeeld Spanje, Italie, Frankrijk, Duitsland en natuurlijk ook uit Nederland. Eigenlijk toch wel een beetje kicken, want het zijn elke keer weer prachtige uurtjes radio die ik mag presenteren.

Truck met schotel
Een trouwe groep van tienduizenden luisteraars die dagelijks onderweg zijn voor hun werk, veelal buiten de Nederlandse grens luisteren graag. En rijdend… (lees verder in QRM!)

Dit artikel staat in zijn geheel in de eerste editie van QRM!

Het oorspronkelijke plan was om het blad ofwel begin september te laten verschijnen, ofwel eind november 2011. Helaas hebben we dat niet gehaald. Ik had zelf hiervoor wel ervaring met bladen maken, maar ik heb nog nooit een blad van het begin af van de grond getild. Dat wiel opnieuw uitvinden bleek een veel grotere klus te zijn dan ik me van tevoren voorgesteld had. Eigenlijk bleek het vooral veel meer werk te zijn dan ik had gedacht. Het is zeker niet dat we de moed verloren hebben: we hebben er allemaal enorm veel zin in, en verheugen ons al op de ontvangst van dat enigszins rebelse, soms mischien wel lastige kind, dat niettemin vaak heel  interessant zal blijken te zijn: de eerste jaargang van het nieuwe QRM! 

John Piek – PA0ETE
(eindredacteur)

Door Chris van den Berg PA3CRX 

Over kortegolfsignalen is veel te vertellen. Ionosfeer, lagen op grote hoogte waarin signalen afgebogen worden… Bij de hogere frequenties wordt al snel gedacht aan zichtverbindingen: wanneer je elkaar kunt zien lukt de verbinding, anders niet. Dit artikel laat zien dat het allemaal niet zo eenvoudig is, maar wel heel behoorlijk te voorspellen. Een stukje techniek voor degenen onder ons die al een poosje met de hobby bezig zijn. Let wel, het is toegespitst op herkenbare hoofdzaken zonder formules en verdere onderbouwing.

Rubriek: Techniek

We weten allemaal wel dat vanaf de zender het zendsignaal via een voedingslijn (coax of open lijn) naar een antenne gaat en wordt uitgestraald. Uiteindelijk komt het aan bij de ontvangstantenne. Daar gaat het signaal de voedingslijn in en komt aan bij de ontvanger.

Door het zendvermogen en de ontvanger gevoeligheid uit te drukken in dBm (de verhouding tussen signalen in milliwatt) kan eenvoudiger worden gerekend dan in absolute milliwatts. De verzwakking en versterking onderweg zijn immers ook eenvoudig uit te drukken in dB, en door dit consequent door te voeren kan alles bij elkaar geteld worden. Zo kan worden bekeken of het signaal wel of niet te ontvangen is. Dit alles is schematisch weergegeven in figuur 1.

Een zendsignaal van 0,1 watt is 100 maal een mW, wat overeenkomt met 20 dBm. Via een stukje coax kabel (en pluggen) gaat er wat signaal verloren, bijvoorbeeld 2dB. De antenne heeft een bepaalde versterking, zoals bijvoorbeeld 25 dB. Het signaal gaat vervolgens door de lucht naar de andere antenne, wat hier verloren wordt heet ‘paddemping’ (of trajectdemping). Deze demping is afhankelijk van de frequentie waarop gewerkt wordt en de afstand tussen de beide antennes. Gaan we uit van een frequentie van 5780 MHz en een afstand van 100 meter, dan is de paddemping 87,7 dB. (lees verder in QRM!)

Dit artikel staat in zijn geheel in de eerste editie van QRM!

Door John 19WO1672

Whisky Oscar staat voor Wereld Omroepers en is Nederland’s meest actieve en toonaangevende (DX)-club op 11 meter gebied, en bestaat al ruim 30 jaar! Whisky Oscar is een uitsluitend Nederlandstalige club met Nederlands sprekende leden in alle werelddelen. Whiskey Oscar groeit en bloeit als nooit tevoren!

Rubriek: Vergunningvrij gebruik

De Whisky Oscar club heeft internationale wortels, namelijk in Canada. Geëmigreerde Nederlanders in Canada hebben eind jaren ’70 het eerste initiatief genomen. In december 1979 is de Whisky Oscar club officieel opgericht in Nederland. De club is door de oprichters vanaf het begin opgezet als een internationale club. De naam Whisky Oscar staat voor Wereld Omroepers. Een van de medeoprichters van de Whisky Oscar club is de Vlaming Ronny Vantomme (oud 3-WO-01). De oprichting vond plaats net voor het vrijgeven van 22 kanaaltjes FM in de 11 meter band in Nederland, de zogeheten MARC (1980). Daarbij kon iedereen met een gekochte machtiging legaal gebruik maken van goedgekeurde apparatuur. De herkenbaarheid en de band met Nederland komt ook tot uiting in het logo namelijk een molen. Deze molen is overal terug te vinden: op de website, op QSL kaarten, het clubstempel etc.

Telefoonkosten en prefix-wijziging
Geëmigreerde Nederlanders wilden in die tijd graag contact hebben met familie en vrienden in Nederland. De tarieven om naar het buitenland te bellen waren in verhouding met nu hoog te noemen en al helemaal als je naar bijvoorbeeld Amerika wilde bellen. De ‘radio’ werd daarom ook praktisch ingezet om (bij goede condities) regelmatig contact te hebben met het thuisfront en zo flink geld te besparen.

Dit artikel staat in zijn geheel in de eerste editie van QRM!

door John Piek

Verschillende portofoonantennes kunnen totaal andere resultaten geven. Daarnaast is het onpraktisch om altijd lange antennes te gebruiken (die geven meestal de meeste versterking), omdat dat ook weer lastig is. Daarnaast kunnen antenne op verschillende amateurbanden voor zenden geschikt zijn. Ook zijn er antennes die bijvoorbeeld voor zenden op de amateurbanden geoptimaliseerd zijn, en bijvoorbeeld voor ontvangst tegelijk in de luchtvaartband. Kortom, de meeste amateurs die een portofoon in bezit hebben zullen vaak ook meerdere portofoonantennes hebben.

Rubriek: Praktijk

Recent ben ik eens aan het experimenteren geslagen met wat verschillende in de winkel verkrijgbare portabelantennes. Willen veel amateurs juist zo ver mogelijk komen en hebben ze daarom ook alleen maar interesse voor propagatie op de lange afstand, zelf ben ik daarnaast zeer geïnteresseerd in propagatie op de kortere afstand. Dat heeft betrekking op de rare QSB die er op 6 meter soms op zeer lokale signalen zit, maar ook op het werken met portabele apparatuur. Ik doe dat vooral op 70 cm (met name in D-STAR), maar daarnaast ook op 2 meter en op 6 meter (beide in FM). (Afgebeeld hiernaast de IC-E92D met de SRH-999 antenne) De aanleiding om eens wat te gaan uitproberen waren een paar stations in mijn omgeving die toch wel heel wat betere resultaten boekten met een gekocht antennetje in plaats van de meegeleverde antenne op hun portofoon. Meestal ging het om typen van het merk Diamond, die ook wel heel prominent in deze markt aanwezig is. Bij deze stations ging het om ervaringen op 70 cm in D-STAR en het verschil was gewoonlijk van helemaal niet hoorbaar of niet verstaanbaar met het originele antennetje op de repeater, tot een heel erg bruikbaar en Q5 signaal met een aangekocht exemplaar. Dat het D-STAR was is wel zinvol om te vermelden, omdat bij die modulatiesoort de grens tussen al dan niet goed verstaanbaar nog wat scherper ligt dan bij FM.

Een  artikel als dit zal uiteraard in QRM! geheel te lezen zijn.

Wie kent hem nog, de Sinclair C5? http://bit.ly/TIryb Populair in de jaren 80, maar zakelijk gezien een absolute ramp. Het opmerkelijke is dat hij er nu, 25 jaar later nog altijd modern en futurustisch uitziet. Een knappe creatie van de nu 70 jaar oude Sir Clive Sinclair, die ons ook zulke prachtige dingen ‘schonk’ als de ZX-80, de ZX-81 en de ZX Spectrum, die wel uiterst succesvol waren. Sir Clive komt komt in juli 2011 met een nieuw voertuig, de Sinclair X-1, een sterke verbetering van de C5 die in de UK rond de 800 euro moet gaan kosten. Sir Clive is zelf geen gebruiker van internet, omdat hij vindt dat dit van het uitvind-proces afleid. Vorig jaar trouwde hij met zijn 36 jaar jongere vriendin.

Foto Thorsten 1, GNU V1.2

Sinclair C5 in het Museum of Science and Industry in Manchester (foto: G-Man, public domain)