Dagelijkse foto (klik = vergroting)     

Waar komt mijn fascinatie voor morse-telegrafie toch vandaan? In de vorige eeuw hebben veel mensen al dan niet verplicht geleerd om in morse te communiceren. Het was bijvoorbeeld verplicht gesteld bij een deel van de manschappen op de koopvaardijvloot, bij de marine, en ook voor een aantal dienstplichtigen. Voor de meeste mensen is het op het gehoor ontcijferen van morse het moeilijkst te leren, maar voor sommige anderen is dit geen probleem, maar is juist het seinen weer heel moeilijk. Hoe dan ook kost het vele maanden om te leren, maar misschien vormt dit juist ook wel onderdeel van de uitdaging...

Rond 1900 bleek dat veel telegrafisten last hadden van overbelaste armgewrichten en aanverwante verschijnselen. Een soort RSI avant la lettre dus. Het bedrijf Vibroplex kwam daarop met een seinsleutel, waarbij de beweging niet verticaal was, maar horizontaal in twee richtingen. Met tegelijk wijs- en middelvinger worden daarbij in de linkerrichting de strepen geseind, terwijl na het indrukken van de paddle in tegenovergestelde zijwaartse richting met de duim, door een ingebouwde bladveer automatisch de punten worden geseind. Door middel van het verschuiven van een gewichtje op de bladveer kan de snelheid van de punten worden ingesteld. Dit type seinsleutel werd door het bedrijf 'bug' genoemd, en nog altijd is er een 'bug' (kever/tor) te zien in het Vibroplex-logo. De bug was een doorslaggevend succes, en er zijn er in allerlei varianten vele honderdduizenden van gemaakt. Vibroplex bestaat nog altijd en maakt nog steeds in mechanisch opzicht de meest geavanceerde bug's, paddles en seinsleutels.

Moderne iambic-paddle van Vibroplex. Dit topmodel van de firma is
24 karaats verguld en gelagerd met edelsteentjes. (foto: Vibroplex)
www.vibroplex.com

De bug had een nadeel: aan boord van schepen kon door het deinen en stampen van het schip het 'gewicht' van het seinschrift nog wel eens variëren, waardoor het aan de ontvangende kant vooral bij zwaar weer minder makkelijk op te nemen was. (N.b.: morse opnemen is een morsesignaal op het gehoor uitschrijven). Om die reden was  in een aantal landen, waaronder Nederland het gebruik van de bug aan boord van koopvaardijschepen verboden. Een ontwikkeling uit de jaren vijftig is de zogenaamde iambic-keyer. Dit is een doorontwikkeling van de bug, alleen worden de punten en strepen bij dit type sleutel door elektronica gemaakt en niet meer mechanisch. De zogenaamde paddle waarmee de iambic-keyerelektronica wordt aangestuurd, bestaat in feite uit twee licht bedienbare seinsleutels tegenover elkaar, die net als bij de bug met wijs-/middelvinger en duim bediend kunnen worden. Bij de iamic-paddle kunnen beide 'sleutels' tegelijk worden ingedrukt, wat bij de bug niet kan. Wanneer dat gebeurt worden afwisselend punten en strepen geseind, wat veel onnodige handbewegingen uitspaart. Door het gebruik van dit soort automatische seinsleutels worden niet alleen de armgewrichten en spieren gespaard, tevens kunnen veel hogere seinsnelheden worden gehaald. Behalve de iambic-keyer worden ook elektronische niet-iambic-keyers gebruikt. De paddle die daarvoor gebruikt wordt kan alleen naar links (strepen) of naar rechts (punten) worden bewogen, en dus niet in beide richtingen tegelijk naar elkaar toe. Een iambic is overigens een bepaald soort gedicht, waarbij de regels afwisselen tussen kort en lang, vandaar de naam.

Het zal vermoedelijk de meeste mensen wel duidelijk zijn, maar een punt is een korte pieptoon (of lichtsignaal, want dat kan ook) en een streep is een lange pieptoon. Een streep is daarbij standaard driemaal zo lang als een punt. De pieptonen binnen een letter moeten één punt vanaf elkaar liggen, en die tussen de afzonderlijke letters een streeplengte, dus drie punten. Om aan te geven dat er een nieuw woord begint wordt een ruimte gelaten van vijf of zeven punten. (wordt vervolgd)

Categorie: - bespiegeling - 600 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten en de informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.

Reageer

vorige column - volgende column - alle columns - mailinglijst