498. Ministaatjes (2) - Sealand en Neutraal Moresnet nogmaals

25 januari 2006
copyright: John Piek

Dagelijkse foto (klik = vergroting)

Dagelijkse foto, klik voor een vergroting en een overzicht.Sealand is een echt microstaatje, veel kleiner nog dan Vaticaanstad of Seborga, maar vermoedelijke iets groter dan Rockall. Maar dat laatste is dus formeel geen apart land. De baas in Sealand is prins Michael of Sealand. Hij is een zoon van ex-marinier Roy Bates (prins Roy of Sealand). Het landje bevindt zich op een kunstmatig betonnen eiland dat door de Engelsen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in zee is gebouwd Roy Bates wilde er oorspronkelijk een van de vele zeezenders uit die tijd vestigen, maar toen de zender niet van de grond kwam, en Bates besefte dat hij zich op één van de twee forten bevond die buiten de territoriale wateren van het Verenigd Koninkrijk lagen, riep hij er de onafhankelijkheid uit. Bates ging met zijn vrouw op het eiland wonen en noemde het het prinsdom Sealand. Tot verbijstering van de Engelse overheid bleek in 1968 voor de rechter dat hij niet van het eiland gejaagd kon worden. Een tweede extraterritoriaal eiland dat op dat moment verlaten was, werd prompt door de Engelse marine in puin geschoten, maar aan prins Roy wilde men de vingers niet branden. Sealand ging vervolgens onder andere eigen paspoorten uitgeven, eigen geld (de Sealandse dollar, in koers gekoppeld aan de Amerikaanse dollar) en postzegels. Vooral met dat laatste werd wat geld verdiend. Plannen voor nieuwe radio- en tv-zenders hebben ze verstandig genoeg, net als het plan voor een casino laten varen. Zodoende bestaat het eilandstaatje tot op de dag van vandaag, wat overigens niet betekent dat het altijd een rustig bestaan heeft gekend.

In de loop der jaren zijn er pogingen tot staatsgrepen geweest, en er was een ware 'oorlog'. Er is zelfs op dit moment nog een regering in ballingschap. Twee Nederlanders en een Duitser, zakenmensen die eind jaren zeventig voor zakelijke besprekingen op het eilandje waren, namen toen die besprekingen niet naar wens verliepen prins Michael gevangen, en kregen zo de macht in handen. Prins Roy heroverde met een aantal manschappen het eiland en nam daarbij de drie coupplegers gevangen. De Nederlandse en Duitse regering vroegen Engeland om de mannen vrij te krijgen, maar Engeland zei niets te kunnen doen. De Nederlanders werden al heel kort daarna vrijgelaten, maar de Duitse onderdaan had tevens een Sealands paspoort en werd beschuldigd van hoogverraad. Hierop stuurde de Duitse regering met de staart tussen de benen een diplomaat naar het eilandje. Prins Roy stelt sinds die tijd dat het daarmee door Duitsland diplomatiek erkend is, waar inderdaad wel iets voor te zeggen lijkt. De prins verleende vervolgens 'omdat er geen bloed vergoten was' de Duitse man gratie.

Een paar jaar geleden was er nog een relletje rond Sealandse paspoorten die werden aangetroffen bij enkele in Spanje aangehouden ETA-leden, waardoor de onafhankelijkheid van Sealand gevaar liep. Maar omdat aangetoond kon worden dat Sealand er niets mee te maken had liep dat voorval met een sisser af. De laatste tijd is het vrij rustig rond het eilandje. Er is een colocatiebedrijf gevestigd dat met veel veiligheidsmaatregelen is omgeven. Engeland, dat vermoedelijk graag het eiland weer in bezit zou nemen of zou opblazen, maakt ook geen aanstalten dat te doen. Vermoedelijk zijn ze bevreesd voor een publicitaire en misschien internationale rel, en voor de jarenlange (en in de publiciteit wellicht breed uitgemeten) juridische nasleep van zo'n actie.

 
Vlag en wapen Neutraal Moresnet

Ik was eens met een fietstocht op het drielandenpunt. Tenminste, dat dacht ik. Een straatnaambord wees namelijk op een vierlandenpunt. Nooit begrepen hoe dat zat, totdat ik een maand of wat geleden op Wikipedia de oplossing van het raadsel vond. Ruim een eeuw lang was het namelijk inderdaad een vierlandenpunt. Het vierde land(je) hield echter begin van de twintigste eeuw op te bestaan. Moresnet was een soort van driehoekig van vorm, en lag met de bovenpunt tegen het huidige drielandenpunt aan. Het mini-staatje dat 103 jaar heeft bestaan, ontstond doordat Pruisen nét na de tijd van Napoleon onenigheid had over de grens met de toenmalige Nederlanden, waar België destijds nog deel van uitmaakte. De onduidelijkheid ging over een winstgevende zinkmijn. Uiteindelijk werd besloten om van de omstreden streek een neutraal gebied van te maken.

In het 3,5 vierkante kilometer grote gebied woonden oorspronkelijk 256 mensen. Later kwamen daar nog bijna 3000 arbeiders van de zinkfabriek bij. Het land werd bestuurd door een commissaris, maar in feite zwaaide de machtige burgemeester er de scepter. Het land had geen eigen munten, maar wel degelijk eigen postzegels. Het dwergstaatje heeft ook een tijdje een eigen vlag en volkslied gehad. Vanaf 1830, toen België en Nederland als aparte landen verder gingen, grensde het landje niet meer aan het Nederlandse grondgebied, maar aan het Belgische.

Toen de zinkmijn in 1885 uitgeput raakte, ontstonden er diverse plannen om het gebied als zelfstandige 'natie' te laten voortbestaan. Pruisen begon rond 1900 echter steeds meer druk uit te oefenen op het gebied, maar ook België wilde het zich niet laten ontvallen. In 1914, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog viel Pruisen België binnen, waarna in 1915 Moresnet door Pruisen werd geannexeerd. In de verdragen aan het eind van deze oorlog werd het gebiedje echter weer aan België toegewezen, waar het ook nu nog steeds deel van uitmaakt. Het grappige is dat van de zestig grenspalen van het landje er nog altijd vijftig gewoon in het landschap staan.

Sinds een tijdje heeft Neutraal Moresnet een onafhankelijkheidsbeweging. Te zien aan de website is het maar de vraag hoe serieus die moet worden genomen. 


Sealand
Officiële website Sealand: www.sealandgov.com
Regering in ballingschap:
www.principality-of-sealand.net (tijdelijk?) uit de lucht

Neutraal Moresnet
Informatie: www.moresnet.nl
www.grenspalen.nl/archief/moresnet-grenspalen-intro.html

Website onafhankelijkheidsbeweging Neutraal Moresnet: www.moresnet.co.nr

Sowieso een erg interessante site: www.grenspalen.nl

Categorie: achtergrond - 902 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.

De foto bovenaan heeft niet met het verhaal te maken, maar is een dagelijks nieuw geplaatste foto. Klik op de foto voor een vergroting en een overzicht van eerdere foto's.

vorige column - volgende column - alle columns - mailinglijst