Shorties.nl

797. Nynorsk en Bokmål

Zoals bekend maak ik van taal mijn werk. Taal is bijzonder interessant. Mensen zijn snel geneigd om te denken dat zaken rond zoiets als taal overal ter wereld, of op zijn minst in Europa wel grotendeels gelijk zullen zijn. Niets is minder waar. In Noorwegen bijvoorbeeld wordt er in tegenstelling tot in de meeste landen gewoonlijk niet op neergekeken als je dialect spreekt. Dialect spreken is er volkomen geaccepteerd en zoiets als bijvoorbeeld het Algemeen Beschaafd Nederlands bestaat in Noorwegen in het geheel niet. Er zijn vele dialecten. Het land is natuurlijk ook bijzonder groot en daarbij niet erg dicht bevolkt.

In Noorwegen wordt hetzelfde Latijnse alfabet gebruikt als in Nederland. Echter zijn er drie letters extra. Na de 'z' heb je ook nog de æ, ø en å, waarbij de letters c, q, de w, de x en de z nauwelijks gebruikt worden. Noors is daarnaast (net als het Limburgs van onder Venlo) een toontaal. In het Noors bestaan twee verschillende tonen, en een woord dat je vrijwel hetzelfde schrijft en uitspreekt kan uitgesproken in een andere toon iets totaal anders betekenen.

Sinds het land in 1814 onafhankelijk van Denemarken werd, ontstonden er twee schrijftalen voor het Noors die in een sindsdien gewijzigde vorm nog steeds bestaan. Dat is iets waar je als vertaalbureau goed op moet letten wanneer iemand je een vertaling aanbiedt waarbij bron- of doeltaal 'Noors' is. Het handjevol vertalers dat in Nederland vertalingen Noors doet beheersen doorgaans ofwel alleen het Bokmål (boekentaal) ofwel het Nynorsk (nieuw-noors, overigens wel even oud als de 'boekentaal').

Er zijn wel pogingen geweest om er één schrijftaal van te maken, bijvoorbeeld het 'Samnorsk', maar dat werkte gewoonweg niet, en hoewel beide schrijfwijzen door spellingaanpassingen wel meer op elkaar zijn gaan lijken, hebben de meeste Noren zich er gewoon bij neergelegd dat hun taal op twee verschillenden manieren correct kan worden geschreven. Het opmerkelijke daarbij is dat hoewel de meeste dialecten sterker op het Nynorsk lijken dan op het Bokmål, 85 à 90 procent van de Noren toch in Bokmål blijkt te schrijven. Op televisie en op de radio wordt in Noorwegen overigens meestal een gesproken vorm van een van de twee schrijftalen gesproken, dus geen dialect.

Het Noors als taal is verwant aan het Deens en het Zweeds, talen die onderling ook redelijk goed voor de gebruikers verstaanbaar zijn, beter dan bijvoorbeeld het Nederlands en het Duits. Noors is ook verwant aan de andere twee Scandinavische talen, het IJslands en het Faeröers. Dit laatste wordt gesproken op de Faeröer Eilanden, een tot Denemarken behorende eilandengroep die boven de bij Schotland horende Shetlands liggen en tussen de rest van Scandinavië en IJsland in. IJslands en Faerërs lijken veel minder op elkaar en op de vasteland-talen Noors, Zweeds en Deens, en ze zijn dan ook niet makkelijk onderling voor de andere taalgebruikers te verstaan.

Categorie: informatief - plusminus 472 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten en de informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.

vorige column - volgende column - archief - home