Zelfbouw: lineaire versterkers voor amateurgebruik

Deel 7 - Het ingangsfilter

In deze aflevering wordt het ingangsfilter beschreven. Dit filter wordt hier opgebouwd met voor iedere band een eigen spoel. Deze spoelen worden omgeschakeld met een twaalfstandenschakelaar.
  
Het ingangsfilter van een lineair kan een aantal functies vertegenwoordigen waarvan ik de twee belangrijkste wil noemen.
  
1. Het verzorgen van een goede aanpassing tussen transceiver en lineair. Dat wil zeggen, de transceiver 'ziet' op iedere band de juiste impedantie van 50 ohm en kan  daardoor zijn volle vermogen aan het lineair kwijt. Anderzijds, de buis wordt aangestuurd met de juiste impedantie aan rooster of 
gloeidraad. Deze impedantie ligt in de praktijk tussen de 100 en 500 ohm.
  
2. Een goed ingangsfilter zorgt er tevens voor dat de eventuele ongewenste  harmonischen uit de transceiver nog eens extra onderdrukt worden, waardoor er een schoner signaal aan de uitgang verschijnt.
  
Er zijn meerdere manieren om een dergelijk filter te realiseren. Het kan met gewoon een spoel met aftakkingen op verschillende plaatsen voor de verschillende frequenties. Daar overheen komt dan nog een afstemcondensator en na wat gezoek om de juiste aftakkingen voor elke band te vinden zal het prima werken.

Een andere mogelijkheid is een spoel voor iedere band. Dit laatste is iets duurder, maar als nabouwobject en misschien, voor de minder ervaren bouwers, toch wel de beste oplossing.
  
  
Twaalfstandenschakelaar
  
In tekening 1 is weergegeven hoe de ingangskring er in dit ontwerp uitziet. S1 is een twaalfstandenschakelaar (waarvan maar negen worden gebruikt) met drie dekken. Dek 1 en dek 2, respectievelijk S1a en S1b worden gebruikt om negen verschillende spoelen te kunnen omschakelen. Dek S1c heeft een andere functie, ik kom daar straks op terug.
Aan de beide moedercontacten is een afstemcondensator bevestigd van 470 (500) pF. Zoals op foto 1 goed zichtbaar is, het zijn gewoon afstemcondensatoren uit een omroepdoos.

Foto 1 - (klik = vergroting)

Van alle spoelen is er in tekening 1 voor de duidelijkheid maar één getekend, maar het moge duidelijk zijn dat dat er negen stuks zijn, L1 t/m L9.

Vanaf het antennerelais komt het signaal binnen op het moedercontact S1a van de keuzeschakelaar. Vervolgens passeert het de spoel om aan te komen bij moedercontact S1b, wat via een kort coax kabeltje en een condensator van 0,01 uF verbonden is met de gloeidraad van de buis. De beide afstemcondensatoren vormen in combinatie met de spoel dus het ingangsfilter.

Probleem voor veel bouwers is de spoel. In dit ontwerp is het bepalen van de juiste spoel op een wel zeer praktische manier opgelost, en ik kom daar bij de afregelprocedure nog uitgebreid op terug. Zoals u kunt zien op foto 1 , daar liggen negen ringkernen van Amidon. Type T94-2 (rood 1-30 MHz) is uitstekend geschikt en is bijvoorbeeld verkrijgbaar bij Barend Hendriksen. Maar als u over een iets groter of kleiner type beschikt, dat is ook prima, maar houdt er daarbij wel rekening mee dat ze 100 watt moeten kunnen verwerken en op de afmetingen bij het maken van de print. Waarschijnlijk zullen de paarse ringkernen van meneer Philips ook goed werken, maar daar heb ik geen ervaring mee.
  
  
Wikkeldraad
  
Zoals gezegd, we nemen voor iedere band een eigen afzonderlijke ringkern.

Pak er een gemakkelijke stoel bij, een bosje wikkeldraad van 1 mm en ga gewoon wat draad op deze ringkernen wikkelen. Op de 10 meter ringkern komen drie windingen, op de 12 meter ringkern vier windingen enfin, zie het onderstaand lijstje.

10 meter 3 windingen
12 meter 4 windingen
15 meter 5 windingen
17 meter 6 windingen
20 meter 8 windingen
30 meter 10 windingen
40 meter 12 windingen
80 meter 20 windingen
160 meter 44 windingen

Neem vervolgens een stuk enkelzijdig printplaat van 18 x 8 cm en maak daarop het patroon zoals weergegeven op foto 1. 3 x 9 eilandjes voor de verschillende banden en aan weerszijden een plaatsje voor de variabele condensatoren. De vlakjes waarop deze condensatoren komen te staan zijn tevens de aard vlakjes, oftewel: deze vlakjes moeten straks wel met de aarde worden verbonden. De techniek om dit soort vlakjes met behulp van een Stanley-mes te maken is al in een vorige aflevering beschreven.

Maak alle uiteinden van de gewikkelde spoelen vrij van isolatie lak (posijn) en soldeer ze vervolgens op de 9 eilanden. Doe dat ook met de 2 x 9 kontakten van de keuze schakelaar met korte draadjes naar de eilanden. Monteer de twee afstemcondensatoren vanaf de onderzijde met een paar verzonken M4-schroefjes. Verbind vervolgens de twee moeder contacten met de afstemcondensator(en).

Foto 2 - Het samengebouwde ingangsfilter (klik = vergroting)

Op foto 2 is dit duidelijk aangegeven.

Coax
  
U heeft nu een compacte unit als ingangs circuit, die u in zijn geheel in het lineair kan plaatsen. Op foto 3 is de gemonteerde situatie aangegeven.

Verbind nu de coax vanaf het antenne relais aan moedercontact S1a en de uitgaande coax naar de buis aan S1b. Neem voor dit laatste stukje coax een zo kort mogelijk stukje, liefst 75 (tv coax) of 100 ohm.

Voorzie de afstemcondensatoren en de keuze schakelaar van een bedienings knop en ziedaar, ons ingangs circuit is voorlopig in ieder geval klaar.

Foto 3 (klik = vergroting)

Rest mij nog iets te vertellen over dek nummer 3 resp. S1c. Zoals in het begin van deze artikel reeks al is gemeld, het kan gebeuren dat door u toegepaste tuning condensator niet voldoende capaciteit heeft om ook de 40, 80 en 160 meter band te kunnen afstemmen. Als u gebruik heeft gemaakt van een vacuüm-C van 300 a 500 pF dan speelt dit probleem bij u niet en hoeft u niet verder te lezen. Ook als u nooit gebruik zult maken van genoemde banden, is verder lezen niet noodzakelijk. Echter als dit wel van toepassing is, dan is het straks noodzakelijk om een aantal parallelcondensators te kunnen inschakelen over de tuning condensator . Om deze te kunnen inschakelen hebben we een drietal relais nodig. Deze relais behandelen we in een volgende aflevering. Echter, we maken nu alvast een voorziening om deze relais te kunnen inschakelen. Dat doen we dus met het derde dek van S1. Ook hier geldt weer: hebt u 12 volt-relais in de junk-box liggen, sluit dan 12 volt aan op S1c of een andere spanning, overeenkomend met de benodigde relais spanning. Ook deze contacten kunnen worden verbonden met het derde rijtje eilandjes op de print, maar dat is niet noodzakelijk. U kunt ze ook rechtstreeks aan de schakelaar solderen. Ook deze schakeling is weergegeven in tekening 1.

Heeft u vragen over deze aflevering, of de vorige:

zhtech]at[zhtech.nl

©2006, copyright: Bouke Zwerver

vorige - home - volgende

www.zhtech.nl