Zelfbouw: lineaire versterkers voor amateurgebruik

Deel 5 - 40, 80 en 160 m PI-filter

In deze aflevering gaan we de samenstelling van het PI-filter verder completeren met de 40, 80 en 160 meterband.

Op de bandschakelaar worden eerst de aansluitingen voor deze banden aangbracht. De 40 meterbandaansluiting komt aan het uiteinde van de laatste wikkeling van de spoel, die reeds met 6 mm koperbuis gemaakt was voor de andere banden. Op foto 1 (boven) is dat punt A. Het op de foto 1 aangegeven punt B verbinden we met de beide moedercontacten van de bandschakelaar. Dit (liefst wat breed) koperstripje komt straks aan de vijf aansluitpunten van de vijfvoudige loading-C.

Punt C van foto 1 vertegenwoordigt de 80 meterbandspoelaansluiting. Nu gaan we het tweede dek van de bandschakelaar aansluiten.

Dit is belangrijk vanwege het volgende. Even met een voorbeeld, stel dat de bandschakelaar op 15 meterband staat.
Dan zou je toch zeggen dat de spoel vanaf 15 meter tot en met 160 meter is kortgesloten. En dat is ook zo! Echter, ook kortgesloten spoelen kunnen in resonantie raken op of bij een bepaalde frequentie. Dit merk je doorgaans aan het volgende verschijnsel: genoeg sturing, genoeg anodestroom, en ook nog een goede 'dip', maar bijna geen output! De zogenaamd kortgesloten spoel, welke toch resoneert op de gegeven frequentie, "slurpt" alle energie op en zet deze om in warmte in de spoel. Hoe kunnen we dit nou voorkomen? Dit kan door het resterende deel van de kortgesloten spoel op meerdere plaatsen kort te sluiten.

Tekening 1 (klik voor een vergroting)

In tekening 1 is aangegeven hoe de bedrading moet verlopen. Omdat er relatief geen tot weinig vermogen door deze aansluitingen loopt, kan volstaan worden met gewoon 1 mm montagedraad. Maar nogmaals, als u slechts een enkeldeksschakelaar bezit, u kunt het erop wagen om deze extra kortsluiting weg te laten. Er is is daarbij echter een kans dat u ergens op een band tussen de 10 en de 30 meter weinig of geen vermogen de antenne in krijgt.
  
  

  
  

De 80 meterspoel
  
Dit is in feite ook weer een simpel onderdeel. Gewoon 14 windingen draad op een kern van 50 a 60 mm. Het gebruikte draad, gewoon badkamer aardedraad (3 mm vertind) is weer bij de bouwmarkten te koop op klosjes van 5 meter. En de spoelvorm? Die mag van PVC of hard papier zijn, maar eleganter is het om een keramische vorm te nemen uit een sloop TU-unit. Op foto 2 is de spoel afgebeeld.

Foto 2 - De 80 meterspoel
(klik voor een vergroting)

De prop links op de foto met een verzonken schroef is een kunststof prop die in het spoel lichaamgelijmd wordt, en die met de verzonken schroef tegen de binnenzijde van het front geschroefd wordt. Heeft u plaats genoeg op het chassis, dan kan deze spoel ook verticaal op het chassis geplaatst worden.
  
  
De 160 meterspoel
  
De 160 meterspoel is net zo simpel als de 80 meterspoel, maar dan iets anders gewikkeld. Zouden we uitgaan van een zogenaamde luchtspoel, dan zou dat behoorlijk wat ruimte innemen in ons ontwerp. Maar nogmaals, als u voldoende ruimte heeft, dan mag u ook +/- 20 windingen leggen op een keramische of kunststof spoelvorm van ongeveer 75 mm doorsnee. In dit ontwerp maken we gebruik van een Amidon ringkern van het type T225/T2. T225 staat voor de afmetingen en T2 voor de frequentierange. Deze kernen zijn onder andere verkrijgbaar bij Barend Hendriksen. Wikkel deze ringkern vol met 23 windingen blauwe of bruine installatiedraad uit de bouwmarkt.

Foto 3 - De 160 meterspoel
(klik voor een vergroting)

Op foto 3 is aangegeven hoe zo'n spoel eruit moet zien. Bij de op de foto afgebeelde spoel is gebruik gemaakt van blank koperdraad, maar dat geldt niet voor onze toepassing. Hiervoor wodt gewoon 23 windingen installatiedraad gebruikt. De kunststof schijfjes op de foto zijn bedoeld om de spoel geïsoleerd op het chassis te kunnen monteren. Let op, de toegepaste schroef hiervoor moet van RVS (roestvrij staal), messing of koper zijn.
  
  
De loading- C
  
Deze variabele condensator is bij een van de vorige hoofdstukken al gemonteerd. Nu moet deze nog worden aangsloten. Een goede vijf voudige C heeft naast de vijf aansluitpunten voor iedere sectie ook vier à vijf aansluitpunten voor de sleepcontacten met de rotor. Op het eerste gezicht zou je zeggen....prima toch, al deze contacten zijn verbonden met het huis van de C, en het huis zit al aan aarde, klaar dus. Helaas niet. Het huis van de C is van gewoon ijzer gemaakt, en dus een slechte geleider voor HF. Zeker hier, waar de stromen nogal groot kunnen zijn kunt u zo 5% van het zendvermogen verliezen in deze slechte geleiding. Deze sleepcontacten moeten dus allemaal worden doorverbonden en met een dikke koperdraad of kopermantel extra, en zo kort mogelijk aan aarde worden verbonden.

Foto 4 - 160 m en coax
(klik voor een vergroting)

Rest nog de vijf aansluitpunten van de vijf secties van 500 pF. Ook deze worden met een forse koperdraad met elkaar doorverbonden.

Montage
  
Plaats de 160 meterspoel met de isolatieschijfjes zoals op foto 4 is aangegeven. De ene uitloper, aangegeven met C, wordt met een stevige soldeerbout verbonden met de vijf zojuist aan elkaar gekoppelde vijf secties. De andere uitloper D steekt voorlopig recht omhoog.

Monteer ook een HF- choke B tussen aarde en de vijf doorverbindingen. Deze HF-choke is niet kritisch, zo'n meerlagenuitvoering van tussen de 1 en de 5 mH is uitstekend. Dit component dient voor de veiligheid. Als de anodecondensator van 1000 pF zou doorslaan dan zou de volle 4 kV op de antenneuitgang komen te staan. Door de HF-choke wordt deze DC-spanning nu naar aarde kortgesloten. Een andere reden is het afvoeren van DC-componenten tijdens de ontvangst in de tuning- en loadingcondensator.
  
Op de plaats van punt A op foto 4 moet vervolgens een gat van 8 mm door het chassis worden geboord. Neem ongeveer 50 cm Aircel 7 coax (RG-213 mag ook maar is erg stug) en verwijder de mantel over een lengte van 2 cm. Steek deze coax door het geboorde gat, sluit de binnenader aan op de 5 doorverbonden secties en sluit de mantel ter plaatse direct op aarde aan.
  
Monteer vervolgens het complete PI-filter weer tegen het front met behulp van de 2 verzonken schroeven. De uitloper B van tekening 1 (koper stripje) moet aan de de vijf doorverbonden contacten van de loadingcondensator worden verbonden, ook weer met een dikke bout! Vervolgens monteert u de 80 meterspoel tegen het front aan, zoals aangegeven in foto 6.

Foto 6 - De 80 meterspoel
(klik voor een vergroting)

HIerna moet de de uitloper A met het begin van de 80 meterspoel worden verbonden. Verbind het andere uiteinde, B, van deze spoel met de omhoog stekende uitloper van de 160 meter spoel. Aan dit zelfde punt komt ook de draad C van de 80 meter stand van de bandschakelaar. Het klinkt misschien wat ingewikkeld,.maar dat is het met de schakeling in handen zeker niet. Op tekening 1 is een en ander schematisch aangegeven.

Foto 5 - Totaalverzicht
(klik voor een vergroting)

Ter verduidelijking is op foto 5 ook nog een totaal overzicht gegeven van de opbouw. Voor wat betreft de bovenkant van het chassis zijn we (voorlopig) klaar.

Heeft u vragen over deze aflevering, of de vorige:

zhtech]at[zhtech.nl

©2006, copyright: Bouke Zwerver

vorige - home - volgende

www.zhtech.nl