Nieuwe aflevering micronaties (mini-staatjes )

759. Het koninkrijk Ladonia

10 juni 2011
©2011, copyright: GoHansBrinker.com

Een van Zweden's meest controversiële kunstenaars bouwde vanaf 1980 pal aan zee twee grote beeldhouwwerken in een natuurreservaat in noord-westelijk zweden. Zweden is een groot land met uitgestrekte grotendeels onbewoonde natuurgebieden, en het duurde dan ook een tijd voordat de autoriteiten überhaupt door hadden dat de beelden er stonden.

Toen de beelden (genaamd Nimis, latijn voor 'te veel' en Arx, latijn voor verdedigingsfort) na twee jaar door de lokale overheden werden ontdekt, werd verordonneerd dat de kunstwerken direct moesten worden gesloopt. Nimis is gemaakt van 75 ton drijfhout en Arx is van steen.

Om dit mogelijk te maken werd in de officiële stukken steeds gesproken over 'woonhuizen', de bouw daarvan in het natuurreservaat is namelijk verboden.

De maker van de kunstwerken ging in beroep tegen deze beslissing tot sloop, maar verloor dit. Na meerdere malen hoger beroep hakte uiteindelijk de Zweedse regering de knoop door. De beelden moesten weg.

Joseph Beuys
Dat weghalen ging echter nog niet zo gemakkelijk. In 1984 werd het kunstwerk Nimis namelijk gekocht door de vernieuwende Düsseldorfse kunstenaar Joseph Beuys. Beuys behoorde tot dezelfde kunststroming. Hij maakte verschillende sculpturen van boter en van margarine. Een van die kunstwerken werd ooit na sluiting van het museum door een schoonmaakster aangezien voor door bezoekers achtergelaten troep, en het kunstwerk enkele tienduizenden euro's waard kwam zo onherstelbaar beschadigd bij het afval terecht. Beuys overleed in 1986, waarna de bekende 'inpakkunstenaar' Christo en een andere kunstenaar Jeanne-Claude het kunstwerk overkochten.

De beelden bleven staan, en in 1996 riep de maker van de kunstwerken vervolgens de micronatie Ladonia uit om daarmee te protesteren tegen de lokale overheid die het immers op zijn kunst had voorzien.

Drie jaar later, in 1999, verscheen er op ongeveer dezelde een derde beeld, Omphalos, gemaakt van een ton aan beton en genoemd naar een klein beeldhouwwerk dat in de tempel van Delphi stond en dat het middelpunt van de wereld zou aangeven. Een stichting, nota bene opgericht niet om de natuur te beschermen, maar om kunst en cultuur te promoten beschuldigde de kunstenaar er vervolgens van dat hij het beeldhouwwerk zou hebben geplaatst en dienden daarover een klacht in bij de politie.

De districtsrechtbank beval vervolgens de verwijdering van Omphalos, en hoewel niet bewezen kon worden dat hij het bouwwerk had gemaakt, moest de kunstenaar het kunstwerk toch verwijderen omdat de rechtbank aannam dat hij het wel geweest moest zijn. De stichting eiste ook de verwijdering van Nimis en Arx, 'Nou wordt s mans wordt ondanks zijn faam onder vakgenoten in het buitenland bij de gevestigde kunstwereld in Zweden zelf nergens serieus genomen. Maar de rechtbank besloot tegen de sloop van het al bestaande werk. De zaak ging vervolgens in hoger beroep, maar dat veranderde niets aan de beslissingen.

Een 'aanvaardbare manier van vernietiging'
De kunstenaar mocht vervolgens zelf een aanvaardbare manier uitzoeken om het laatst bijgekomen kunstwerk te vernietigen. Niet wars van een relletje wilde hij dit vervolgens doen op 10 december 2001. Dat was Nobel-dag en tegelijkertijd de dag van het honderdjarig bestaan van de Nobelprijs. Omphalos zou worden opgeblazen, en de kunstenaar diende daarvoor vervolgens de benodigde aanvragen voor vergunningen in. 

De lokale overheden namen eerder echter al op het besluit om op 9 december het kunstwerk te laten verwijderen. Dat was op 7 december. Ze besloten daarbij tevens om dat niet bekend te maken tot aan 10 december. Voor die datum was ook dit kunstwerk weer verkocht aan een andere kunstenaar. Die eiste meteen na de koop dat Omphalos onbeschadigd zou blijven.

Het kunstwerk werd op 9 december namens de overheid met een kraan weggetakeld, wat 92,500 Zweedse kronen kostte. Kosten die werden doorberekend aan de kunstenaar. Het beeld is bij die werkzaamheden beschadigd geraakt, zodat ook de nieuwe eigenaar van het beeld zich roerde. De overheidsorganisatie die het werk had laten uitvoeren werd later vanwege de veranderingen (= beschadigingen) aan het beeld uitgeroepen tot "uitvoerend kunstenaar van het jaar 2002".

De kunstenaar diende hierna een aanvraag in bij de lokale overheden om een sculptuur ter nagedachtenis aan het verdwijnen van Omphalos te mogen aanbrengen op de plek waar het beeld gestaan had. Die toestemming werd verrassend genoeg direct gegeven, en op 27 februari 2002 werd vervolgens dit 8 centimeter hoge beeld onthuld.

Op het moment van oprichting had Ladonia geen inwoners of ingezetenen. Nog steeds is het land zelf onbewoond, maar in 2011 zijn er bijna 16.000 burgers met de nationaliteit van Ladonia, afkomstig uit zo'n vijftig landen. Het landje heft belasting bij de burgers, niet in geld, maar in artistieke bijdragen in welke vorm dan ook aan de wereld van de kunst.

Ladonia is een constitutionele monarchie met zowel een koninging (Caroline I) als een president.

http://www.ladonia.net/

bronnen: wikipedia.org, ladonia.net, diverse bronnen

Categorie: micronaties - plusminus 777 woorden - Deze column kan deels op fictie berusten en de informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. De column is niet in alle gevallen heel geschikt voor jonge lezers.

vorige column - archief

Ladonia met Nimis vanuit de baai gezien. Foto: Erik Daugaard, Creative Commons 2.0.

Arx op een zonnige dag. Foto: Hakan Dahlstrom, Creative Commons 2.0.