Inhoud voormalige DV-wiki DMR.li

"D-STAR","Digitale modulatiesoort, speciaal bedacht voor en door radiozendamateurs.

GMSK

FDMA

5 kHz / 6,25 kHz

DD 128 obsolete

Frequentiebanden

Oorspronkelijke toepassing (prof/amat): amateur"
"DMR","Digital Mobile Radio"
"Tier_1,_2_en_3","Er zijn veel misverstanden over wat nu Tier 1, 2 en 3 precies zijn. Dit zijn in dit kader varianten van de ETSI-specifacties voor DMR en van dPMR

Tier 1 is een licentievrije variant voor 446 MHz in Europa, respectievelijk DMR446 en dPMR446 genaamd. Volgens mij zijn momenteel alleen dPMR446-porto's te koop, te weten van Icom.

Tier 2 is de apparatuur die bij DMR door amateurs gebruikt, wordt. Bij Tetra heet dit DMO.

Tier 3 is de trunked variant. Bij Tetra heet dit TMO. Bij GSM is alleen deze variant beschikbaar.

Verschil is verder dat moderne Tetra-apparatuur zowel DMO als TMO ondersteunt, terwijl je bij bijv. DMR je keuze bij aankoop moet maken. Een apparaat wordt verkocht als Tier 2- of Tier 3-apparaat.

DMO is er bij Tetra pas later aan toegevoegd. Tetra was oorspronkelijk in dit opzicht identiek aan GSM (waar het systeem ook heel sterk op lijkt).

In Engeland zit er een aantal interregionaal werkende leveranciers van satellietschotels, die in een vroeg stadium voor hun bedrijfsnetwerk trunked-Tetra gebruikten. Die stoorden zich eraan dat als ze een keer een schotel buiten hun bereik moesten installeren, of op een plek daarbinnen waar het bereik slecht was, hun monteurs dan tevens PMR446-portootjes bij zich moesten hebben, en dat terwijl ze zich blauw betaald hadden aan een duur Tetra-netwerk. Kon dat niet anders? Ik dacht dat het Pye was (erfopvolger van dat bedrijf tegenwoordig is Sepura) die vervolgens hun apparaat buiten de Tetra-norm om uitrustte met de mogelijkheid van 1-op-1-communicatie.

Dat smaakte naar meer, en al vlug constateerde de concurrentie dat klanten voorkeur kregen voor de apparatuur die deze DMO-functie bood, ten koste van hun eigen nering. De andere fabrikanten volgden dus, en bijgevolg paste ETSI toen de Tetra-norm vervolgens aan.

Omdat het 1-op-1 werken toch wel matig functioneerde (volgens de norm mochten er toen geen porto's van meer dan 1W verkocht worden), kwamen er later nog verschillende vormen van DMO-repeaters bij, bedoeld om bijv. vanuit een voertuig te laten werken en gatewayfunctionaliteit (voertuig relayeert porto's naar netwerk) bij. Tetra functioneert vanwege de bredere ontvanger slechter dan niet-TDMA-normen, en daarnaast betekent vier tijdslots dat een apparaat maar ruim 1/5 van de tijd in de lucht zit (tijdslots plus reservering voor de omschakeltijd tussen zenden en ontvangen) waardoor een porto van 1 W effectief slechts 220 a 230 mW zendvermogen heeft.

'''PMR446 kanalen (analoog):'''

{| class=""wikitable""
|-
! PMR Channel !! Frequency (MHz)
|-
| 1 || 446.00625
|-
| 2 || 446.01875
|-
| 3 || 446.03125
|-
| 4 || 446.04375
|-
| 5 || 446.05625
|-
| 6 || 446.06875
|-
| 7 || 446.08125
|-
| 8 || 446.09375
|}

'''Licentievrije (ook in Nederland) dPMR446-kanalen (dPMR Tier 1, dit is FDMA, dus zonder tijdslots, kanaalbreedte 6,25 kHz, 4-level FSK-modulatie met 3600 bps bitstream), dit zijn de apparaten die icom levert'''

''Ter indicatie D-STAR gebruikt GMSK, een andere vorm van FSK en zowel dPMR Tier 2 en 3 als D-STAR hebben naast de 3600 bps bitstream ook nog 1200 bps aan data, simultaan aan de spraakuitzending, voor bijvoorbeeld chatten of GPS-informatie. Het lijkt erop dat de licentievrije variant dat niet heeft)''

{| class=""wikitable""
|-
! dPMR446 Channel !! Frequency (MHz)
|-
| 1 || 446.103125
|-
| 2 || 446.109375
|-
| 3 || 446.115625
|-
| 4 || 446.121875
|-
| 5 || 446.128125
|-
| 6 || 446.134375
|-
| 7 || 446.140625
|-
| 8 || 446.146875
|-
| 9 || 446.153125
|-
| 10 || 446.159375
|-
| 11 || 446.165625
|-
| 12 || 446.171875
|-
| 13 || 446.178125
|-
| 14 || 446.184375
|-
| 15 || 446.190625
|-
| 16 || 446.196875
|}

'''Licentievrije (ook in Nederland) DMR446-kanalen (DMR Tier1, dit is TDMA met tijdslots, voorzover ik wet wordt de tijdslotfunctionaliteit bij Tier 1 niet gebruikt maar maakt het er wel deel van uit en kunnen er daardoor op elk kanaal 2 QSO's tegelijk, kanaalbreedte 12,5 kHz, ook 4-level FSK met een bitstream van 3600 bps.)'''

{| class=""wikitable""
|-
! DMR Tier I Channel !! Frequency (MHz)
|-
| 1 || 446.10625
|-
| 2 || 446.11875
|-
| 3 || 446.13125
|-
| 4 || 446.14375
|-
| 5 || 446.15625
|-
| 6 || 446.16875
|-
| 7 || 446.18125
|-
| 8 || 446.19375
|}"
"System_Fusion","Het nieuwe digitale Yaesu-systeem (System Fusion) is in een notendop C4FM. Kort door de bocht gezegd is het niet veel anders dan een oude variant van het Amerikaanse systeem van de hulpverleningsdiensten APCO Project 25. FDMA dus (de eerdere plannen voor een tweede variant met TDMA hebben ze onlangs laten vallen).

Meest in het oog springende verschil met Project 25 is dat er niet gebruik gemaakt wordt van de (beruchte en vrij matig functionerende) IMBE-vocoder van Project 25, maar van een AMBE vocoder. Niet bekend is of dit een AMBE 2000 is zoals bij D-STAR of een AMBE3000 zoals bij DMR, dPMR, NXDN (cq. IDAS/Nexedge) of APCO Project 25 V2. Mijn gok is dat het de betere AMBE3000 is, maar het Yaesu-systeem is nogal conservatief opgezet dus je weet het nooit.

Oude Apco P25-repeaters zoals die in de VS en vermoedelijk ook nog een paar in Duitsland staan, blijken probleemloos de System Fusion-signalen te relayeren, alhoewel vanwege de andere vocoder de P25-gebruikers uiteraard geen spraak horen.

Nogal opmerkelijk is dat ze (ze zeggen om de FM-gebruikers niet teveel te bruskeren) een 12,5 kHz-bandbreedte gebruiken. Er is niet één moderne DV-modus die dat doet. De info die Yeasu zelf geeft is nog al eens verwarrend, maar nog merkwaardiger is dat het vrij zeker is dat ze in Voice Only modus van die 12,5 kHz gebruikte bandbreedte in feite maar 6,25 kHz gebruiken (ze gebruiken een 6,25 kHz brede vocoder...) Althans, dit is een van de punten van kritiek op het systeem.

== Submodes ==
Bij D-STAR bestaan er drie submodes: digitaal (3600 bps) plus data (1200 bps). In die data zit dan bijv. de GPS-informatie, maar je kunt het ook gebruiken om te chatten of bestanden of berichten te vesturen (dat laatste moet via de PC). Je hebt ook een data-only met 4800 bps voor data. Een derde systeem van 128 kbps (alleen op 23 cm) is onlangs de facto stopgezet doordat er geen apparatuur meer voor wordt gemaakt.

Yaesu System Fusion heeft een mode met alleen digitale audio, daarnaast een mode met de helft van de 12,5 kHz digitale audio en de andere helft data, en eentje met de gehele 12,5 kHz data. Als vierde mode wordt in een adem daarmee FM genoemd.

Yaesu-repeaters schakelen standaard automatisch tussen analoog en digitaal. Sterker nog: in het normale geval zendt de zender van de repeater nagenoeg altijd analoog FM, of stations nu analoog of digitaal via de repeater werken, tenzij dat in de instellingen wordt veranderd. Men zegt ""zo worden analoge gebruikers niet zoals bij andere systemen uitgesloten"". Een bestaande FM-repeater kan dan ook zeer eenvoudig door een System Fusion-repeater worden vervangen. Alles wat er daarvoor al was blijft gewoon werken, terwijl het digitaal erbij komt.

== AMS ==
Yaesu doet net alsof dit AMS (auto mode switching) nogal een uitvinding van gewichtis, echter D-STAR-apparatuur kan ook automatisch schakelen tussen FM en digitaal, en DMR-apparatuur en repeaters standaard ook. (Bij die twee laatsten werkt dat niet voor de data-only mode, en bij System Fusion wel).

Overigens sluit ik niet uit dat Yaesu hier toch bij veel amateurs een gevoelige snaar mee raakt. De portofoons FT-1D (prijs vergelijkbaar met D-STAR) zijn nu al leverbaar. Het mobiele apparaat FTM-400D binnenkort ook, en de repeater DR-1 vanaf begin november 2013."
"Kirisun_S780","Sinds dit jaar is er de opkomst van (zeer goedkope) Chinese digitale apparaten (tevens geschikt voor FM). Er gaan veel verhalen over op internet, dat ze bijv. DMR zouden zijn of (meer waarschijnlijk omdat ze volgens FDMA werken) dPMR, maar dat is zeker niet het geval. Het is zonder twijfel een eigen Chinese norm, met ook een eigen Chinese vocoder erin (er circuleren twee namen welke vocoder dat zou zijn, 'BBMR vocoder' volgens bronnen op internet en 'MB-HELP Nantong Institute vocoder' volgens 409shop.com maar mogelijk zijn dit twee namen voor dezelfde vocoder). De porto's zijn voor rond de 100 euro te koop (voor VHF zijn er ook mobiele apparaten 25 of 50W voor rond de 200 euro), en ze werken naar alle waarschijnlijkheid iets beter dan D-STAR (beter audio en iets groter bereik). Er wordt in Nederland (o.a. in Friesland en de regio Arnhem-Nijmegen, inclusief Duits achterland) met deze apparaten geëxperimenteerd. Alles voorzover bekend 70 cm. Hieronder een linkje met een demo van twee van die behoorlijk kleine en vrij luxe uitgevoerde apparaatjes (in de video wordt abusievelijk over dPMR gesproken). Voor dit systeem zijn ook repeaters te koop.

https://www.youtube.com/watch?v=cQ20LMha7I8"
"PMR446,_dPMR446_en_DMR446","Gebruikte frequenties van deze (ook in Nederland) licentievrije portofoontjes:

=== Analoge FM===
Analoge PMR maakt gebruik van acht FM-kanalen op een 12,5 kHz-raster. Maximaal zendvermogen is 500 mW ERP.

{| class=""wikitable""
|-
! PMR-kanaal !! Frequentie (MHz)
|-
| 1 || 446.00625
|-
| 2 || 446.01875
|-
| 3 || 446.03125
|-
| 4 || 446.04375
|-
| 5 || 446.05625
|-
| 6 || 446.06875
|-
| 7 || 446.08125
|-
| 8 || 446.09375
|}

===Digitaal, FDMA===
Digitale dPMR446 (dPMR Tier 1) gebruikt zestien Digital Voice (digitale spraak) kanalen met een raster van 6,25 kHz en 4-Level FSK-modulatie bij 3,6 kbit/s.

{| class=""wikitable""
|-
! dPMR446 Channel !! Frequency (MHz)
|-
| 1 || 446.103125
|-
| 2 || 446.109375
|-
| 3 || 446.115625
|-
| 4 || 446.121875
|-
| 5 || 446.128125
|-
| 6 || 446.134375
|-
| 7 || 446.140625
|-
| 8 || 446.146875
|-
| 9 || 446.153125
|-
| 10 || 446.159375
|-
| 11 || 446.165625
|-
| 12 || 446.171875
|-
| 13 || 446.178125
|-
| 14 || 446.184375
|-
| 15 || 446.190625
|-
| 16 || 446.196875
|}

===Digitaal, TDMA===
Digitale DMR446 (DMR Tier 1) gebruikt acht kanalen met een 12,5 kHz faster en 4-Level FSK modulatie bij 3,6 kbit/s.

{| class=""wikitable""
|-
! DMR Tier I Channel !! Frequency (MHz)
|-
| 1 || 446.10625
|-
| 2 || 446.11875
|-
| 3 || 446.13125
|-
| 4 || 446.14375
|-
| 5 || 446.15625
|-
| 6 || 446.16875
|-
| 7 || 446.18125
|-
| 8 || 446.19375
|}

(Bron o.a. Wikipedia Engels)"