Vragenrubriek.nl

De serie 'Mini-staatjes' schreef ik recentelijk voor mijn weblog. Deze serie heb ik herschreven voor Vragenrubriek.nl, eventueel aangevuld met artikelen over hetzelfde onderwerp die in RAM hebben gestaan. Het beeldmateriaal is voor een deel nieuw.

Sommige van de mini-staatjes die hier beschreven worden zijn ook interessante zendamateurlocaties, vanwege de DX-pedities die er worden gehouden. JP

Mini-staatjes (1)

Neutraal Moresnet

Ik ben verzot op grenzen. Landsgrenzen wel te verstaan. Steeds weer verbaas ik mij over de mensen die aan weerszijden van de grens wonen.

In Drenthe bijvoorbeeld, waar een deel van mijn familie vandaan komt, is er in taal en cultuur nauwelijks verschil aan weerszijden van de grens. Ook in streken als bijvoorbeeld Limburg, bij Sittard waar het gebied aan de Duitse zijde van de grens de Selfkant heet, en bij Kerkrade/Herzogenrath zijn de mensen aan weerszijden elkaar goed gezind. Op andere plaatsen zoals in Nijmegen bijvoorbeeld zijn de verschillen groter. In Venlo heeft de bevolking vaak een regelrechte hekel aan de mensen die van de andere kant van de grens komen.

Dat laatste kan misschien komen doordat er in Venlo al jaren een Duits winkelgebied is, waar je in de guldenstijd zelfs alleen maar met D-marken kon betalen. Ik kocht er eens een bakje aardbeien, en constateerde dat het meisje achter de kassa hoegenaamd geen Nederlands bleek te spreken. Wonderlijk. Ook kan het zijn dat die tegenstelling juist dáár ontstaan is doordat Venlo één van de eerste plaatsen was (de eerste was Gennep, net onder Nijmegen), waar aan het begin van de oorlog de Duitsers ons land binnenvielen.

Ik ben eens met een fietstocht op het Drielandenpunt geweest. Tenminste, dat dacht ik. Een straatnaambord wees namelijk op een vierlandenpunt. Nooit heb ik begrepen hoe dat zat, totdat ik een maand of wat geleden op Wikipedia naar de mini-staatjes van Europa (Vaticaanstad, Monaco, Andorra, San Marino) aan het kijken was, en zo de oplossing van het raadsel vond: ruim een eeuw lang (van 1815 tot 1919) was het namelijk inderdaad een vierlandenpunt.

Het vierde land(je) hield aan het begin van de twintigste eeuw op te bestaan. Neutraal Moresnet heette het, en het was een soort van driehoekig van vorm, 3,5 vierkante kilometer groot, en lag met de bovenpunt tegen het huidige Drielandenpunt aan. Het mini-staatje dat dus precies 103 jaar heeft bestaan, ontstond doordat Pruisen nét na de tijd van Napoleon onenigheid had over de grens met de toenmalige Nederlanden, waar België destijds nog deel van uitmaakte. De onduidelijkheid ging over een winstgevende zinkmijn.

Uiteindelijk werd besloten om van de omstreden streek een neutraal gebied te maken. Oorspronkelijk woonden er in dat gebied 256 mensen. Later kwamen daar nog bijna 3000 arbeiders van de zinkfabriek bij. Het land werd bestuurd door een commissaris, maar in feite zwaaide de machtige burgemeester er de scepter. Het land had geen eigen munten, maar wel eigen postzegels. Neutraal Moresnet heeft ook een tijdje een eigen vlag en een eigen volkslied gehad. Vanaf 1830, toen België en Nederland als aparte landen verder gingen, grensde het landje, op dat ene puntje bovenaan na, aan Belgisch grondgebied in plaats van het Nederlands.

De vlag van Neutraal Morsenet

De zinkmijn raakte in 1885 uitgeput, waarna diverse plannen ontstonden om het gebied als zelfstandige 'natie' te laten voortbestaan. Rond 1900 begon Pruisen echter meer en meer druk uit te oefenen op het gebied, maar ook België wilde het zich niet laten ontvallen. In 1914, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog viel Pruisen België binnen, waarna in 1915 Moresnet door Pruisen werd geannexeerd. In de verdragen aan het einde van de Eerste Wereldoorlog oorlog viel het gebiedje echter weer aan België toe, waar het nu nog steeds deel van uitmaakt.

Bijzonder is dat van de zestig grenspalen van het landje er nog altijd vijftig gewoon in het landschap staan. Zie deze
pagina. (De site www.grenspalen.nl
is sowieso de moeite waard).

Sinds een tijdje heeft Neutraal Moresnet ook een onafhankelijkheidsbeweging. Te zien aan de website is het maar de vraag hoe serieus die moet worden genomen. www.moresnet.co.nr.

Voor verdere info:
www.moresnet.nl
http://en.wikipedia.org/wiki/Moresnet
Website C. Damen

Het wapen van Neutraal Moresnet

vorige - home - volgende

1: Nederland (vanaf 1830), provincie Limburg
2: België (vanaf 1830), provincie Luik/Liège
3: Neutraal Moresnet, 1816 - 1919
4. Pruisen, de Rijn-provincie

a. Duits-Nederlandse grens, zoals gold vanaf 1843
b. De weg van Aken naar Luik
c. De huidige Duits-Belgische grens, die geldt vanaf 1919

De gebieden 1 en 2 hoorden van 1815 tot en met 1830 bij elkaar, binnen het Verenigd
Koninkrijk der Nederlanden. In 1830 scheidde België zich af, wat door het huidige
Nederland in 1839 werd erkend. De grens tussen beide landen werd formeel vastgesteld
in 1843.

België kreeg het tweetalige Moresnet als gevolg van verdragen aan het eind van de Eerste
Wereldoorlog in bezit als compensatie voor de schade tijdens die oorlog. Sindsdien
behoren de gebieden 2, 3 en 4 (ten westen van c), bij België op een korte periode in de
Tweede Wereldoorlog na, toen Duitsland (opnieuw) Moresnet en de Duitstalige Belgische
Oostkantons annexeerde.

(tekst bij de kaart: vrije vertaling van de beschrijving hiervan op Wikipedia,
kaart: handgetekend door Cwoyte, Public Domain)

©2006, copyright op alle materiaal: Piek-E press, tenzij anders vermeld.
Kopiëren of publicatie zonder schriftelijke toestemming vooraf verboden
Van toepassing zijn daarnaast de meest recente algemene voorwaarden van Piek-E press.
Met dank aan iedereen die een bijdrage aan deze site heeft geleverd!